Wanneer het over groeimelk gaat, lijkt er maar één vraag te zijn: is groeimelk goed of slecht? Maar ik houd niet zo van zwart-witvragen. Voor mij zijn andere vragen belangrijker: Heeft een gemiddeld, gezond kind een aangepaste melk nodig? Zijn er situaties waarin zo’n aangepaste melk nuttig kan zijn? Hoe kies je een melk die past bij jouw kind?

In België wordt aangeraden om kinderen tussen 1 en 3 jaar  groeimelk te geven om twee redenen:

1. Groeimelk bevat minder eiwitten dan volle melk.
2. Groeimelk is verrijkt met vitamines en mineralen.

Voor we hier dieper op in gaan wil ik nog even mee geven wat de richtlijnen zijn in andere landen. De Verenigde Staten, Canada, Australië, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid … allemaal spreken ze over volle koemelk vanaf 1 jaar, geen groeimelk. Zouden Belgische kinderen of ons eetpatroon dan zo verschillen van deze kinderen?

Vitaminen en mineralen

Extra vitamines en mineralen in groeimelk. Klinkt logisch, want hoe ouder een kind wordt, hoe meer voedingsstoffen het nodig heeft. Maar wat niet logisch is, is dat een peuter die extra voedingsstoffen uit verrijkte melk zou halen. Het spreekt voor zich dat een peuter steeds meer en gevarieerder vaste voeding eet, en daar een steeds groter aandeel vitamines en mineralen uit haalt. Uit onderzoek blijft dat de gemiddelde peuter in België een lage hoeveelheid ijzer binnen krijgt. Wat is dan het meest logisch: melk gaan verrijken met ijzer, of inzetten op voldoende ijzerrijke vaste voeding?

Eiwitten

Te veel eiwitten zijn niet goed, en zeker niet voor een jong kind. Een overschot aan eiwitten is belastend voor de nieren en vergroot het risico op overgewicht op latere leeftijd. Groeimelk is verlaagd in eiwitten (gemiddeld 1,5 g per 100 ml) ten opzichte van koemelk (gemiddeld 3,7 g per 100 ml). Of die koemelk nu vol, halfvol of mager is, maakt niet veel verschil qua eiwitgehalte. Er wordt hier steeds gesproken over volle melk omdat melk met een hoog vetgehalte de voorkeur heeft bij jonge kinderen. Moedermelk, de referentiemelk voor een jong kind, bevat ook een laag eiwitgehalte (ongeveer 1 gram per 100 ml). Dat is ook de reden waarom ik lang geworsteld heb met dit aspect van groeimelk. Misschien is het dan toch interessant om voor groeimelk te gaan in plaats van volle melk?

Ik ging op zoek naar cijfermateriaal voor “de ideale eiwitbelasting”. Ik vond cijfers voor de ondergrens en de aanbevolen hoeveelheid eiwitten: van 1,15 g (op 1 jaar) tot 0,90 g (op 3 jaar) eiwit per kg lichaamsgewicht. Maar cijfers voor de bovengrens (wanneer is het te veel?) zijn veel minder duidelijk. De Hoge Gezondheidsraad raadt aan om tot de leeftijd van 2 jaar 8 tot 12% van de totale energie-inname uit eiwitten te halen om het risico op overgewicht niet te vergroten. ESPGHAN raadt aan niet boven de 15 energieprocent te gaan.

Laten we eens een berekening doen:

In dit dagmenu voor een 1-jarige peuter is enkel rekening gehouden met de belangrijkste eiwitbronnen voor de berekening. Voor veel Belgische peuters is een menu met heel wat melk en eiwitrijke tussendoortjes de standaard. Als we alles samen tellen, krijgt deze peuter 40 g eiwitten binnen. Afhankelijk van wat hij de rest van de dag eet, komt dit op 16 tot 19% van zijn energie. Veel te veel dus.

De peuter uit onderstaande berekening komt met 250 ml  volle koemelk en 50 g yoghurt aan de minimale aanbeveling van 300 g zuivel. Er is maar één kleine portie vlees en er wordt geen kaas als beleg gebruikt. In totaal komen we aan 23,5 g eiwitten, wat overeenkomt met 11 energieprocent.

We zien dat het best een uitdaging is om met volle melk tussen die 8 en 12 energieprocent te blijven. Het is geen gemakkelijke evenwichtsoefening omdat er wel wordt aangeraden om minimum 300 ml melkproducten te drinken/eten omwille van de calciumbehoefte. Gooi er nog wat kaasjes, yoghurtjes en vleesjes bij en we komen gemakkelijk boven de bovengrens voor eiwitten. Dat blijkt ook uit onderzoek: 32,8% van de Belgische peuters krijgt meer dan die absolute bovengrens van 15 energieprocent aan eiwitten binnen. Maar moeten we dan groeimelk gaan verlagen in eiwitten of moeten we gaan sensibiliseren dat al die kaasjes en extra vleesjes beter achterwege blijven?

Groeimelk of volle melk, zijn dat de enige opties vanaf 1 jaar?

Neen natuurlijk niet. De ideale melkvoeding voor een jong kind, ook voor peuters, is en blijft moedermelk. Moedermelk is van nature laag in eiwitten en rijk aan gemakkelijk opneembaar ijzer. Ook op peuterleeftijd blijft moedermelk voedzaam. Enkele jaren geleden is er een heel interessant onderzoek gebeurd waarbij de samenstelling van moedermelk is onderzocht van moeders die borstvoeding geven aan een peuter of een kleuter. De eerste resultaten zijn duidelijk (en voorspelbaar): moedermelk verliest zijn waarde niet na de eerste verjaardag.

Maar als er geen moedermelk is, is er dan enkel keuze tussen volle melk en groeimelk? Neen zeker niet. Er zijn veel redenen waarom een ouder ervoor kan kiezen om een peuter geen dierlijke melk te geven, bijvoorbeeld omwille van veganistische levensstijl, gezondheidsredenen of allergieën. Plantaardige melkvervangers uit de supermarkt zijn zeker een optie wanneer een kind ouder is dan 1,5 jaar, gevarieerd eet en goed groeit. Over de keuze van een geschikte plantaardige melkvervanger kan je hier meer lezen.

Je hoeft ook zeker niet naar groeimelk over te schakelen wanneer je kunstvoeding geeft. Je kan prima kunstvoeding nummer 1 blijven gebruiken, ook na de eerste verjaardag (hier kan je er meer over lezen). De voordelen van kunstvoeding nummer 1 ten opzichte van groeimelk zijn o.a. het nog lagere eiwitgehalte en de strenge controle op de hoeveelheid suikers. Een nadeel aan kunstvoeding nummer 1  is dat ze duurder is en enkel in poedervorm verkrijgbaar is. Veel ouders vinden het praktischer om na de eerste verjaardag met een kant-en-klare vloeibare melk te werken.

Alle groeimelk dan maar op de brandstapel?

Neen toch niet. Voor mij kan groeimelk wel nuttig zijn voor bepaalde kinderen. Ik denk in de eerste plaats aan kindjes die weinig gevarieerd eten. Het kan de ouders heel wat rust geven wanneer ze weten dat hun kinderen de belangrijkste voedingsstoffen via hun melk binnen krijgen. Dat haalt de druk weg van de maaltijden die moeilijker lopen, vaak groenten en/of fruit. Het is natuurlijk niet de bedoeling om een onevenwichtig voedingspatroon in stand te houden met groeimelk. Maar het kan wel rust (en voedingsstoffen) brengen in de tijd die nodig is om een evenwichtiger voedingspatroon te laten ontstaan.

Kinderen die heel eiwitrijk eten, en zeker kinderen die nog grote hoeveelheden melk drinken, kunnen ook baat hebben bij groeimelk door het lagere eiwitgehalte. Uiteraard is het verstandig om aan de kern van het probleem te werken, namelijk de hoeveelheden melk of andere eiwitbronnen (denk aan grote porties vlees en eiwitrijke tussendoortjes) te verminderen. Maar ook hier kan groeimelk rust brengen in die transitieperiode. Natuurlijk is de keuze voor groeimelk geen must, maar kan er ook gekozen worden voor kunstvoeding nummer 1 of plantaardige melkvervangers.

Hoe kies je een goede groeimelk?

Jammer genoeg is de term ‘groeimelk’, en dus ook de samenstelling ervan, niet wettelijk beschermd. Dat maakt dat producenten zelf kunnen kiezen wat ze in de melk steken en dat er onderling hele grote verschillen zijn. Voor mij zijn er twee zaken heel belangrijk om op te letten als je een groeimelk zou kiezen:

1. Kies een groeimelk zonder extra smaakjes. Wanneer je kind gewend is aan de smaak van vanille, koekjes of chocolade in groeimelk, zal het moeilijk zijn om hier later vanaf te stappen.
2. Kies een groeimelk met zo weinig mogelijk toegevoegde suikers. Het is schokkend om te zien hoeveel suiker er aan sommige groeimelken wordt toegevoegd. Lactose is de natuurlijke melksuiker die je in iedere melk terug vindt (behalve bij lactosevrije melk). Maar wanneer je in de ingrediëntenlijsten woorden als ruwe rietsuiker, maltodextrine, fructose, sacharose, … ziet staan, laat je ze beter in de rekken staan.

Twijfel je over de melkvoeding die het beste past bij jouw peuter? Je bent altijd welkom om samen de voeding van je kind te bespreken. Een afspraak maken kan via de online agenda.

Meer rust aan tafel

Hoe heerlijk is het om gewoon gezellig aan tafel te zitten met je kroost. Ze te zien genieten van hun eten, zonder stress, zonder strijd, zonder zorgen. Wat als je ontspannen aan tafel kan zitten en vertrouwen dat je kind eet wat hij nodig heeft en er ook van geniet?