Disclaimer: deze blog is puur informatief en vervangt geen medisch advies. Neem bij vragen of zorgen over de gezondheid van je kindje steeds contact op met je arts of zorgverlener.

Tijdens mijn vakantie stuurde verschillende mensen me dit artikel door van VRT nieuws: Zware voedselallergieën bij jongeren nemen toe: “Groentepap? Start voor baby’s met gevarieerde voeding, zelfs met nootextracten” In het artikel stonden enkel deze zinnetjes die dieper in gingen op het starten met vaste voeding

“Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het nieuwe advies voortaan om zo gevarieerd mogelijk voedsel aan te bieden. Het liefst voor de leeftijd van zes maanden. Erg jong dus.”

Verder stond er jammer genoeg geen verwijzing naar een specifiek onderzoek, richtlijn of advies.

Wanneer en met welke vaste voeding start je best om een allergie te voorkomen?

Het standpunt in Eet als een expert – mini

Vroeger dachten mensen dat het vermijden van allergenen zoals pinda’s en ei zou helpen om allergieën te voorkomen. Maar nu weten we dat dit niet het geval is. In plaats daarvan is het beter om je baby vroeg kennis te laten maken met allergenen, zodat het immuunsysteem er aan kan wennen. Maar wat is dan “vroeg genoeg”? Is dat vier maanden of zes maanden of zelfs nog vroeger? In ons boek “Eet als een expert – mini” hebben we enkele adviezen opgeschreven op basis van wetenschappelijk onderzoek tot eind 2021 en gesprekken met experts. In onderzoek komt vooral het effect van pinda en ei naar voren. Dit is een korte samenvatting van de belangrijkste adviezen:

• Start pinda en ei vóór de leeftijd van zes maanden bij baby’s met een verhoogd risico op allergieën. We spreken van een hoog risico op allergieën wanneer je kind ernstig eczeem of al een ernstige
  voedselallergie heeft. Praktisch gezien start je vanaf vier maanden met oefenhapjes (= kleine hoeveelheden) zonder pinda of ei zodat je baby rustig kan wennen aan lepelvoeding. Is je baby
  eenmaal gewend, dan kan je pindakaas en ei introduceren. Overleg met je arts of kinderdiëtist hoe je dit het beste kunt doen.
• Geef pinda en ei vóór de leeftijd van acht maanden aan alle baby’s. Zodra je kind gewend is aan vaste voeding, kun je pindakaas of ei geven. Let wel op: introduceer pinda en ei niet tegelijkertijd, maar start bij voorkeur met pinda. Wanneer dat goed gaat, kun je daarna ei introduceren.
• Ben je eenmaal gestart met het geven van pinda of ei? Ga dan vooral door; zo blijft je kindje gewend aan deze allergenen. Dit doe je door wekelijks pinda en ei te geven, tot een leeftijd van ten minste een jaar.

Is er nieuw onderzoek over het starten met vaste voeding om een allergie te voorkomen?

In het VRT-artikel wordt nogal een stellige claim gemaakt om liefst voor zes maanden te starten met vaste voeding, onafhankelijk van verhoogd risico op allergieën of niet. Dus ik vroeg me af: “Is er nieuwe literatuur sinds 2022 die aangeeft dat iedere baby er baat bij heeft om voor 6 maanden te starten met vaste voeding om een allergie te voorkomen?” Ik vond heel wat nieuwe literatuur, maar geen onderzoeken die iets anders beweerden dan wat er in “Eet als een expert mini” staat. Maar toen viel mijn oog op de PREVENTADALL studie.

De PREVENTADALL studie

Deze Zweeds/Noorse studie wil onderzoeken of voedselallergieën kunnen voorkomen worden door een vroege introductie van een aantal allergenen en/of interventies op de babyhuid. Dat laatste ga ik even achterwege laten om het niet te lang te maken. Het is vooral die vroege introductie van vaste voeding die me interesseert. De baby’s in deze studie kregen hoofdzakelijk exclusief borstvoeding en waren niet geselecteerd op een verhoogd risico op allergieën. De baby’s werden ingedeeld in twee groepen:

• De controlegroep werd aangemoedigd om 6 maanden exclusief borstvoeding te geven en de nationale richtlijnen te volgen qua vaste voeding. Er was geen specifiek advies om allergenen te introduceren.
• De interventiegroep kreeg tussen 13 en 18 weken oud (3 à 4 maanden) kleine beetjes pindakaas, ei, tarwe en koemelk. In het protocol staat beschreven dat er bijvoorbeeld wat pindakaas van een vinger wordt gelikt. Het gaat dus zeker niet om volledige porties groentepap.

De conclusie van dit onderzoek is dat er een significant verschil is in het ontstaan van een voedselallergie tussen beide groepen, en vooral dan wat pinda-allergie betreft. In de interventiegroep werden veel minder kinderen met een voedselallergie gezien op de leeftijd van 36 maanden (3 jaar)  dan in de controlegroep. De onderzoekers besluiten hieruit dat starten met vaste voeding op de leeftijd van 3 maanden een allergie kan voorkomen in de algemene populatie, voor álle baby’s dus.

Een tweede artikel dat gepubliceerd werd uit de PREVENTADALL studie zegt dat vroeg starten met vaste voeding (op 3 maanden) ervoor zorgt dat er een grotere dieetdiversiteit is op de leeftijd van 6 en 9 maanden. Die diversiteit wordt vastgesteld door het aantal voedselcategorieën dat een baby’tje eet op te tellen, bijvoorbeeld wortelgroenten, andere groenten, fruit, granen, pinda, vis, eieren,… Er is heel wat wetenschappelijke literatuur die aangeeft dat er een verband is tussen een hogere dieetdiversiteit en een lager risico op allergieën. De onderzoekers concluderen op basis hiervan dat op 3 maanden starten met vaste voeding zorgt voor een hogere dieetdiversiteit én een lager risico op het ontwikkelen van een voedelallergie.

Enkele bedenkingen

Bewijst deze studie dat allergenen introduceren op 3 maanden beter is dan 6 maanden?

Nee. In deze studie is geen vergelijking gemaakt tussen allergenen introductie op 3 maanden en op 6 maanden. In de controlegroep werd geen advies gegeven over de introductie van pinda. In het artikel van Saunders et al. blijkt dan ook dat er in de controlegroep tussen 3 en 12 maanden veel minder pinda werd gegeven dan in de interventiegroep. Je kan op basis van deze resultaten dus enkel iets zeggen over de vergelijking tussen wel of niet consequent pinda aanbieden voor 12 maanden. Op dat vlak zou je kunnen zeggen dat het bevestigt wat in Eet als een expert mini beschreven staat, namelijk om bij  alle baby’s actief te adviseren te starten met pinda. In “Eet als een expert – mini” wordt geadviseerd om vóór 8 maanden te starten wanneer er geen verhoogd risico op allergieën is. Op basis van de PREVENTADALL studie kunnen we er geen termijn op plakken. 

Bewijst deze studie dat je beter voor 6 maanden start met vaste voeding?

Nee. In het artikel van Saunders et al. staat beschreven dat in de controlegroep gemiddeld op 4 maanden werd gestart met vaste voeding, ondanks het advies om te wachten tot 6 maanden. Je kan de vergelijking tussen 3 en 6 maanden dus niet maken op basis van deze studie. Ook de vergelijking tussen starten met vaste voeding op 3 of 4 maanden kan je niet maken omdat er nog een andere belangrijke factor meespeelt: De interventiegroep die startte op 3 maanden kreeg actief en regelmatig allergenen aangeboden, in tegenstelling tot de controlegroep.

Bewijst deze studie dat vóór 6 maanden starten met vaste voeding leidt tot een gevarieerder dieet?

Nee. Zoals in het voorgaande puntje aangegeven is er in de praktijk geen vergelijking gemaakt met starten met vaste voeding voor of na 6 maanden. In de interventiegroep werd inderdaad een gevarieerder dieet gezien op 9 en 12 maanden, maar dat heeft wellicht meer te maken dat zij tussen 3 en 6 maanden actief zijn aangemoedigd om o.a. pinda en ei te geven. Pinda en ei tellen al voor 2 van de maximaal 16 mogelijke voedselcategorieën. Voor mij bewijst dit eerder dat actief bepaalde voedingsmiddelen aanraden leidt tot een gevarieerder dieet, dan de leeftijd waarop gestart wordt met vaste voeding.

Bewijst deze studie dat álle baby’s beter voor 6 maanden starten met pinda, en niet alleen bij de hoog-risicogroep?

Onduidelijk. Ten eerste is er in de praktijk geen vergelijking gemaakt tussen 3 en 6 maanden, zoals aangegeven in een van de eerdere punten. Ten tweede blijkt bij nader onderzoek dat er sprake kan zijn van een bias in de onderzoekspopulatie. Daarmee bedoel ik dat het er op lijkt dat we hier toch eerder met baby’s te maken hebben die een groter risico hebben op het ontwikkelen van een allergie. In de data van ouders zien we namelijk dat er bij 60% van deze kinderen sprake is van een allergische aanleg langs moeders en/of vaders kant. Volgens dit artikel ligt dat percentage bij de algemene bevolking eerder rond 10 tot 30%. Skjerven et al. benoemen deze bias ook zelf in hun discussie: “[…] no selection towards atopic parents was intended. However, as expected in such studies, parental atopy was overrepresented in our study compared with the general population”.

Jammer genoeg zijn er geen data verzameld over de aanwezigheid van zwaar eczeem en/of of van een andere IgE-gemedieerde allergie bij deelnemende baby’s op 3 of 6 maanden.

Wat nu?

Ik vind het zeker interessant om te lezen welke bevindingen er gemaakt zijn in een onderzoek in de algemene populatie. Maar zoals je in de bedenkingen kan lezen, gaat het hier toch om een groep waarin heel waarschijnlijk meer hoog-risico kinderen aanwezig zijn dan de algemene bevolking. Ik zou graag een onderzoek zien waarin er een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen een groep hoog-risico kinderen en de algemene bevolking. Daarnaast is er ook nood aan een onderzoek waarin er op verschillende leeftijden (dus bijvoorbeeld 4 of 6 of 8 maanden) actief wordt geadviseerd om allergenen te introduceren, ook bij kinderen met een laag risico op het ontwikkelen van een allergie. Het onderzoek bevestigt wel eerdere studies dat je pinda liever niet onnodig mijdt om een allergie te voorkomen.

Voor mij is dit onderzoek onvoldoende om het advies uit “Eet als een expert mini” aan te passen. 

En laten we niet vergeten: Een kind is meer dan zijn of haar risico op een allergie. In onderzoeken wordt natuurlijk heel hard op die allergiecijfers gefocust. Maar in de echte wereld is het zo belangrijk om het hele kind (en bij uitbreiding het hele gezin) te zien, dus ook bijvoorbeeld of je baby klaar is voor vaste voeding en zeker niks te gaan forceren.

Online cursus

Baby’s eten zelf

Hoe heerlijk is het om te zien hoe je baby een hele nieuwe wereld ontdekt: De wereld van eten. Zoveel smaken, zoveel geuren, kleuren en texturen. En hij kan het helemaal zelf!

Je kent misschien de termen Baby-Led Weaning, Rapleymethode of Kleintjesmethode? Allemaal hebben ze één ding gemeen: Je baby zélf laten eten vanaf de eerste hapjes, samen met de rest van het gezin.