Nee, mayonaise is niet ongezond

Waarom heeft mayonaise een slechte reputatie?

Mayonaise heeft al jarenlang een slechte naam vanwege het hoge vetgehalte en de vele calorieën. In de huidige dieetcultuur wordt alles met veel calorieën of vet vaak direct als ongezond bestempeld. Maar is dat wel terecht?

Het hoofdingrediënt van mayonaise

De meeste mayonaises bestaan voor +-80% uit koolzaadolie. Koolzaadolie is rijk aan onverzadigde vetzuren (meer specifiek omega-3-vetzuren), die gunstige gezondheidseffecten hebben. Jonge kinderen hebben bovendien in verhouding meer vetten nodig in hun dieet dan volwassenen, en bij voorkeur onverzadigde vetten.

Misverstanden over koolzaadolie

Als ik het woord “koolzaadolie” laat vallen op instagram, duurt het gemiddeld 5-6 minuten voordat de eerste reacties komen die beweren dat koolzaadolie (en bij uitbreiding alle plantaardige oliën) superongezond is. Maar laten we de feiten op een rijtje zetten:

• “Maar de verhouding omega-3/omega-6 is belangrijk om ontstekingen te voorkomen”. Eerst en vooral is koolzaadolie in vergelijking met andere oliën net heel rijk aan omega-3-vetzuren. De verhouding tussen omega-6 en omega-3 in koolzaadolie is ongeveer 2:1. Los daarvan is er helemaal geen sterke wetenschappelijke basis dat die verhouding van belang is voor je gezondheid. Ik ga hier niet dieper in gaan op de wetenschap hierachter om de blog niet te lang te maken. Voor een duidelijke blik hierop verwijs ik je graag naar de blog en podcast van Coenfirmation Bias.
• “Maar bijna alle koolzaadolie is genetisch gemanipuleerd”. De discussie of genetisch gemanipuleerd ook meteen betekent dat het slecht is voor je gezondheid ga ik hier even loslaten. Maar klopt het dat bijna alle koolzaadolie voor menselijke consumptie (want daar gaat het hier over) genetisch gemanipuleerd is? Ik heb zelf geen zicht op de cijfers, maar dit weet ik wel: Wanneer een ingrediënt voor meer dan 0,9% genetisch gemanipuleerd is, moet dit duidelijk op het etiket worden weergegeven. Zelf heb ik op nog geen enkele mayonaise de melding “Dit product bevat genetisch gemodificeerde organismen” gezien.
• “Maar het verwerkingsproces maakt koolzaadolie toxisch”. Ik was me even aan het verliezen in alle technische aspecten van wat er allemaal bij komt kijken om de olie uit de zaden te persen en te extraheren. Maar wat natuurlijk nog veel interessanter is, is om rechtstreeks te kijken wat koolzaadolie doet in het menselijk lichaam. Dat zegt uiteindelijk nog veel meer. Daar zijn gelukkig heel wat studies over, die allemaal wijzen in de richting van een gunstig effect op cholesterol en hart-en vaatindicatoren (zoals bijvoorbeeld deze studie). Het is wel belangrijk dat je koolzaadolie niet verhit. Maar dat lijkt me sowieso niet de bedoeling met mayonaise.

Is raapzaadolie hetzelfde als koolzaadolie?

Raapzaad en koolzaad zijn verschillende planten, maar hun oliën lijken sterk op elkaar. Raapzaadolie komt van Brassica rapa en koolzaadolie van Brassica napus. Voor menselijke consumptie is er nauwelijks verschil tussen de twee, vooral wat betreft de verhouding van verzadigde en onverzadigde vetzuren.

Wat met de E-nummers in mayonaise?

E-nummers hebben vaak een slechte reputatie, maar ze zijn essentieel voor voedselveiligheid en houdbaarheid. Ze worden alleen toegelaten als ze veilig zijn bevonden. Het boek “Ode aan de E-nummers” is echt een aanrader als je hier meer over wil weten.

Ik ga even specifiek in op één E-nummer omdat deze vraag kwam “Een bepaald merk bevat E385 om de mayonaise te stabiliseren, maar dit zou de opname van ijzeren verhinderen. Wat denk jij hiervan?”

Tijdens mijn zoektocht in literatuur vond ik geen enkel wetenschappelijk artikel waarin beschreven werd dat E385 de ijzerabsorptie zou verhinderen. Ik vond enkel een kleinschalig onderzoek waarin E385 aan proefpersonen werd gegeven nadat ze een ijzeroverdosis hadden genomen. Daar bleek geen E385 geen effect te hebben op ijzerabsorptie.

Light mayonaise en veganaise

• Light mayonaise: Deze bevat minder vet, maar vaak meer suiker en soms meer zout. Bijvoorbeeld, Effi light mayonaise bevat 25% olie en 5,4 gram suiker per 100 gram, terwijl D&L light mayonaise 9,9 gram vet, 5,9 gram suiker en 1,9 gram zout per 100 gram bevat.
• Veganaise: Dit is mayonaise zonder ei, maar is verder vergelijkbaar qua samenstelling met gewone mayonaise. Het bevat vaak ook +- 80% koolzaad- of raapzaadolie, net zoals mayonaise.

Vanaf welke leeftijd mag zelfgemaakte mayonaise?

Zelfgemaakte mayonaise bevat vaak rauwe eieren. Rauwe eieren vermijden we liever bij  jonge kinderen (tot ongeveer 5 jaar voor de zekerheid) om het risico op een voedselvergiftiging (bvb door salmonella) te beperken.

Is ketchup gezond?

In dieetcultuur wordt ketchup soms als gezonder gezien dan mayonaise, simpelweg omdat het minder calorieën bevat. Maar het aantal calorieën is niet de beste graadmeter voor hoe voedzaam iets is (denk aan bvb banaan, avocado, vette zalm, allemaal heel voedzame opties. Als je kijkt naar de samenstelling van ketchup, zie je dat hier meer suiker in zit dan in mayonaise.

Ik wil niet te ver gaan in het vergelijken van de samenstellingen omdat één voedingsmiddel, of één saus in dit geval, je niet gezond of ongezond maakt. Het is belangrijk om altijd naar het volledige voedselpatroon te blijven kijken.

Conclusie: Mayonaise, waarom ook niet?

Als je kind graag mayonaise eet of het bijvoorbeeld helpt om meer gevarieerd te eten, is er geen reden om geen mayonaise te geven. Het draait allemaal om balans en variatie in het dieet. Mayonaise kan prima passen in een gezond voedingspatroon.

Check ook zeker dit filmpje van Hans Cools over mayonaise 🙂

Meer weten over keuzes maken in de supermarkt? Check hier de cursus “verpakkingen lezen”  voor (niet met) je kind (0-12 jaar).