“Mijn baby is 5 maanden. Hoeveel melk geef ik best in een flesje? Op verpakkingen kunstvoeding staat dat een baby van meer dan 6 kg flesjes van 235 ml mag drinken. Terwijl anderen zeggen dat de natuurlijke maaginhoud op die leeftijd max 100 ml is. Wat doe ik nu best? Wie moet ik geloven?”
Als je je baby wel eens melk in een flesje geeft, of dat nu kunstvoeding of afgekolfde moedermelk is, zal je zelf deze vraag ook wel eens gehad hebben. Wat is de ideale hoeveelheid die je baby best drinkt in één voeding? Of soms wordt het ook zo uitgedrukt: Wat is de “natuurlijke maaginhoud” van je baby? Zijn er risico’s als je te veel melk in één keer geeft? Kan je de maag van je baby te ver uitrekken?
Hoe groot is de natuurlijke maaginhoud?
Een eerste vraag is: wat bedoel je met “natuurlijke maaginhoud”? Ik stelde de vraag op instagram en kreeg daar heel wat verschillende antwoorden op. De meest voorkomende was: de hoeveelheid die een baby eet/drinkt als hij het helemaal zelf aangeeft en waar hij zich goed bij voelt. En die definitie zou ik hier ook willen gebruiken. Baby’s zijn geboren intuïtieve eters en voelen perfect aan hoeveel voeding ze nodig hebben.
Hoeveel voeding vraagt een gezonde baby uit zichzelf?
Op de verpakking van kunstvoeding vind je adviezen naargelang het gewicht van je baby, maar met iets andere cijfers. De cijfers gaan van 100 ml per fles voor een baby van 3-3,5 kg tot 235 ml voor baby’s vanaf 6 kg (het gewicht van een gemiddelde driemaander).
Een andere formule wordt vaak gebruikt (o.a. bij La Leche League) om te berekenen hoeveel afgekolfde melk je in een flesje zou mee geven naar bijvoorbeeld de opvang. Deze rekensom verandert naargelang de leeftijd van je baby:
1-4 weken oud: 150 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
1 maand oud: 140 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
2 maanden oud: 130 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
3 maanden oud: 120 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
4 maanden oud: 110 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
5 maanden oud: 100 ml x gewicht in kg / aantal voedingen
Vanaf 6 maanden: 100 ml x gewicht in kg / aantal voedingsmomenten (borstvoeding en vaste voeding)
Stel dat je baby van 4 maanden 7 kg weegt, gaat de berekening als volgt: Totale hoeveelheid melk die je baby nodig heeft: 110ml * 7kg = 770 ml. Stel dat je baby 8 voedingen per 24u vraagt = 96 ml per flesje. Acht voedingen is een heel typische frequentie van voedingen bij een borstgevoede baby. Het valt meteen op dat 96 ml een heel andere grootteorde is dan de volumes in de vorige voorbeelden.
Wie heeft er nu “gelijk”?
Ik dook de wetenschappelijke literatuur in en kon bitter weinig informatie vinden over de hoeveelheden die een baby typisch drinkt van een fles. Wat ik wel vond, waren gegevens over volumes die baby’s tussen 1 en 6 maanden aan de borst drinken. Ik denk dat dat een goed uitgangspunt is omdat we weten dat baby’s aan de borst heel actief zelf hun inname regelen en dus stoppen wanneer ze genoeg hebben. Wat mij betreft kunnen dezelfde gegevens gebruikt worden voor kindjes die borstvoeding of flesvoeding krijgen. Wat blijkt, en is eigenlijk ook niet verrassend? Er is enorm veel verschil tussen baby’s en voedingen onderling. Er waren baby’s die in één voeding slechts enkele milliliters dronken. Maar er waren zelfs uitschieters tot 350 ml in één voeding.
Dat heeft te maken met hoeveel honger de baby op dat moment heeft, maar ook met de opslagcapaciteit in de borsten van de mama. We weten dat ook daar grote verschillen zijn: sommige mama’s kunnen veel melk opslaan in hun borsten, andere minder. En dat heeft niets te maken met de grootte van je borsten. We weten ook dat baby’s van een mama met grote opslagcapaciteit minder frequent, maar grotere hoeveelheden per keer drinken. Baby’s van een mama met een kleinere opslagcapaciteit zullen eerder meerdere kleine voedingen vragen. Maar als we kijken naar het totale volume over 24u, komt dat ongeveer op hetzelfde uit. Nog maar eens een bewijs dat een baby perfect aanvoelt wat hij nodig heeft.
Als we kijken naar de gemiddelde melkinname per voeding in die studie, kwam dat neer op ongeveer 100 ml per voeding voor baby’s tussen 1 en 6 maanden oud. Gemiddeld kregen deze baby’s elf voedingen per 24u. De richtlijn van afgekolfde melk ligt daar dus veel dichterbij dan de hoeveelheden die op verpakkingen van flesvoedingen vermeld staan. Maar minstens even belangrijk: Niet alle baby’s dronken 100 ml per voeding. Er waren baby’s die meer dronken, en baby’s die minder dronken.
Hoe weet je wanneer je baby genoeg heeft?
Het exacte aantal milliliters of grammen kunnen we dus niet gebruiken als strikte regel, want dat verschilt per baby, en zelfs per voeding. Een betere maatstaf zijn de signalen die je baby geeft wanneer hij genoeg heeft. Responsief voeden wil zeggen dat je let op de tekens van honger en verzadiging van je baby. Voeden als hij honger heeft, en stoppen met eten geven als hij genoeg heeft dus. En dat is een wisselwerking tussen ouder en baby. Je merkt aan je baby dat hij verzadigd is, als hij tevreden is na een voeding. Jonge baby’s zullen eerder ontspannen of slaperig worden. Iets oudere baby’s kunnen net heel actief worden en meer willen rondkijken in hun omgeving. Ze kunnen ook verbaal of non-verbaal “nee” zeggen, bijvoorbeeld door de fles weg te duwen of hun hoofdje weg te draaien. De interesse voor de fles zal in ieder geval steeds minder worden als je baby verzadigd is.
Hoe zorg je ervoor dat je baby optimaal kan luisteren naar zijn verzadigingsgevoel?
- Zorg dat zowel de verzorgende als je baby niet afgeleid zijn tijdens het geven van de fles. Als je afgeleid bent, ga je vaak meer eten omdat je niet alert bent voor de gevoelens van verzadiging. Dat is bij baby’s net zo als bij volwassenen. Mindful drinken voor baby’s dus.
- Zorg dat de melkflow niet te snel stroomt. Net zoals bij volwassenen die snel eten, heeft je kind ook meer kans om zich te overeten wanneer de melk te snel stroomt. Een flesvoeding mag gerust 20min duren. Je kan ervoor zorgen dat de flow langzaam genoeg gaat door de fles voldoende horizontaal te houden (maar zonder dat er lucht in het speentje komt) en een klein genoeg speentje te gebruiken.
- Zorg ervoor dat je baby niet compleet uitgehongerd is wanneer hij zijn fles krijgt. Dat wil dus ook zeggen dat je geen tijd gaat rekken tussen twee voedingen als je baby al eerder aangeeft dat hij honger heeft.
De totale hoeveelheid per 24u is belangrijker dan het volume per voeding
Onderzoek na onderzoek toont aan dat gezonde baby’s perfect zelf kunnen aanvoelen en regelen hoeveel voeding ze nodig hebben over een langere periode. Verlies je dus niet te veel in de cijfers en milliliters. Maar misschien vind je het wel fijn om een idee te hebben hoeveel melk een gemiddelde baby nodig heeft per 24u? Als je baby vooral borstvoeding rechtstreeks van de borst krijgt, heb je deze cijfers natuurlijk niet nodig. Maar als je baby vooral melk met een flesje krijgt (of dat nu moedermelk of kunstvoeding is), kan dit je een idee geven. Let wel, ook over die totale hoeveelheden melk die een baby per 24u drinkt, vind je heel wat verschillende berekeningen in de wetenschappelijke literatuur.
Dit is een mogelijke manier om de totale hoeveelheid melk per 24u te berekenen:
1-4 weken oud: 150 ml x gewicht in kg
1 maand oud: 140 ml x gewicht in kg
2 maanden oud: 130 ml x gewicht in kg
3 maanden oud: 120 ml x gewicht in kg
4 maanden oud: 110 ml x gewicht in kg
5 maanden oud: 100 ml x gewicht in kg
Vanaf 6 maanden: Tussen 500 ml melk en 100 ml x gewicht in kg (afhankelijk van hoeveel vaste voeding er gegeten wordt)
Het zal je wel duidelijk zijn als je je baby van bijvoorbeeld 4 maanden flesjes van 100 ml geeft, dat je er niet komt met vier voedingen, maar eerder richting acht voedingen gaat. Maar ook hier wil ik nog eens benadrukken: kijk vooral goed naar wat je baby aangeeft.
Zijn er risico’s als je te veel melk geeft in één fles?
Als ik spreek over “te veel melk” bedoel ik niet dat je meer zou geven dan een gemiddelde baby vraagt in één voeding (die 100 ml voor een baby van 1-6 maanden). Er zijn nu eenmaal baby’s die meer vragen, net zoals er baby’s zijn die minder vragen. Met “te veel” bedoel ik dat je meer melk geeft dan je baby zelf aangeeft, bijvoorbeeld omdat je het gevoel hebt dat de fles leeg zou moeten zijn.
Je kan de grootte van een maag niet zomaar veranderen
De grootste angst die ik hoor als het gaat over de natuurlijke maaginhoud is “Ik ben bang dat ik zijn maagje te ver ga uitrekken”. Laten we eerst en vooral eens kijken hoe een maag eigenlijk werkt. De maag is een gespierd orgaan dat groter of kleiner wordt naarmate er meer of minder eten of drinken in zit. Je kan het zien als een soort ballon die oprekt bij het vullen, en weer kleiner wordt als hij geledigd wordt. Het goede nieuws is: Je kan de maag van je baby niet permanent “om zeep helpen” of permanent groter maken door grote hoeveelheden melk te geven. Zo werkt het nu eenmaal niet.
Een maag kan alleen permanent groter worden door te groeien van baby naar kind tot volwassene. Andersom kan een maag enkel permanent kleiner worden door een operatie. Voor de rest zal hij altijd terugkeren naar zijn originele volume wanneer hij leeg is. Een maag permanent van grootte veranderen door grote flessen te geven, gaat dus gelukkig niet gebeuren.
Wat je te veel geeft, krijg je vaak weer terug
Een baby heeft eigenlijk een heel natuurlijk mechanisme wanneer je te veel melk geeft: het komt er weer uit. Voor ik iets kende van responsief voeden, heb ik mijn baby van twee weken oud eens een fles van 120 ml gegeven. Ze bleef zuigen, dus ik dacht dat ze honger had, en bleef haar melk geven. Wat gebeurde er toen? Een kleffe, warme melkdouche was mijn deel. Het kwam er gewoon in gulpen terug uit. Het was te veel voor haar kleine maagje. En dat zal voor haar minstens zo oncomfortabel zijn geweest als voor mij, alsof je een veel te groot kerstdiner op hebt.
Minder goed verzadiging aanvoelen
Als je verzadigingsgevoel constant overschreden wordt, constant genegeerd wordt, verlies je je gevoel ermee. Dat is een risico op lange termijn dat we willen vermijden. Net zoals je beter je kleuter niet aanspoort om een bordje leeg te eten wanneer hij eigenlijk genoeg heeft. Die fles moet ook niet leeg. Of er nu 50 ml of 150 ml gedronken is, als je baby aangeeft dat hij genoeg heeft, heeft hij genoeg. Het is een wondermooi cadeau als je baby zijn aangeboren honger- en verzadigingsgevoel mag behouden.
Overgewicht op lange termijn?
Op instagram gaven heel wat ouders mee dat ze bang waren dat hun baby overgewicht of obesitas zou ontwikkelen op latere leeftijd. Als we kijken naar studies over responsief voeden bij baby’s en jonge kinderen, zien we inderdaad een verband tussen niet-responsief voeden en een hoger gewicht later. Daar valt veel over te zeggen, maar het belangrijkste op dit moment vind ik dit: Overgewicht wil niet zeggen dat je per se ongezond bent. Je kan een hogere BMI hebben en perfect gezond zijn. En andersom kan je een perfecte BMI hebben en toch ongezond zijn. Als je daar graag meer over weet, kan je lezen over “Health at Every Size”. Het beoordelen van iemands gezondheid op basis van gewicht is behoorlijk stigmatiserend. Maar het is wel zo dat dit vaak als één van de enige factoren wordt gemeten in onderzoeken omdat gewicht heel gemakkelijk te meten is. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een bloedname die veel nauwkeurigere info geeft over je gezondheid. Maar daar hebben we dus geen gegevens over in het kader van responsief voeden op jonge leeftijd.
Conclusie
De discussie gaat niet over milliliters en grammen, maar over kijken naar je kind, over vertrouwen in je kind en jezelf als ouder. Rekening houden met “de natuurlijke maaginhoud” gaat niet over het fysiek oprekken van je maag, maar eerder over het verliezen van contact met honger- en verzadigingsgevoel bij je baby. Hoeveel een baby gemiddeld drinkt kan interessant zijn om een beetje een idee van grootteorde te hebben. Maar pin je er niet te hard op vast. Niet elk kind hoeft gemiddelde hoeveelheden te drinken. Blijf kijken naar je kind en vertrouw op jullie interactie.
Baby’s eten zelf
Hoe heerlijk is het om te zien hoe je baby een hele nieuwe wereld ontdekt: De wereld van eten. Zoveel smaken, zoveel geuren, kleuren en texturen. En hij kan het helemaal zelf! Eerst met de handjes, en daarna met een vorkje of lepeltje.
